لنز سخت چیست و چگونه استفاده می‌شود؟

لنز سخت چیست ؟ 

لنزهای سخت در شاخه لنزهای تخصصی قرار می گیرند که فیت کردن آنها و عادت کردن بیمار برای استفاده از این گروه از لنزها قدری مشکل و زمان بر است. از این رو می بایست نحوه گذاشتن و برداشتن لنز به بیمار کاملاً آموزش داده شود. معمولاً تا چند هفته اول این امر سخت است و بیمار با احساس وجود جسم خارجی در چشم روبه رو خواهد شد ولی به تدریج عادی می شود. 
لنزهای سخت اغلب برای بیماران دارای قوزقرنیه یا افرادی که دارای قرنیه نامنظم هستند تجویز می شود. باید خاطر نشان کرد، دوام لنزهای سخت بیشتر است و می تواند برخی از نامنظمی های قرنیه که توسط لنزهای نرم جبران نمی شود را پوشش دهد.

لنزهای سخت  نیز Rigid Gas Permeable  یا به اختصار RGP  گفته میشود .در صورتی که چشم آستیگمات بالا باشد جهت اصلاح آن به هیچوجه نمیتوان از لنزهای نرم استفاده کرد. این لنزها بخشی از قرنیه را میپوشانند و شکل خود را حفظ میکنند. شاید علت اینکه افراد کمتر از لنزهای سخت استفاده میکنند این باشد که نسبت به لنزهای نرم مدت بیشتری طول میکشد تا فرد به آنها عادت کند .

البته از طرفی این لنزها برای مدت زمان طولانیتری قابل استفاده اند یعنی نیمه عمر طولانیتری دارند و در برابر ایجاد رسوب روی سطحشان مقاومترند و راحتتر تمیز میشوند . معمولاۤ چشم پزشکان لنزهای سخت را به کسانی توصیه میکنند که جویای دید با کیفیت بالاتری هستند . 

مهمترین مشکلی که با لنزهای سخت داریم  این است که چون دوره عادت کردن وجود دارد باید آنها را هر روز استفاده کنید اما در مورد لنزهای نرم حتی اگر یک هفته هم استفاده نشوند بعد از آن دوباره استفاده کردن از لنز نرم کاملاۤ راحت است .

از حدود سال 1981 لنزهایی با قدرت عبور اکسیژن وارد بازار شدند که حتی اکسیژن لازم قرنیه در طول شب را نیز فراهم می کنند ( تقریبا 6 برابر بیشتر از لنزهای قبلی ) میزان نفوذ پذیری لنز به اکسیژن ، با علامت اختصاری DK   نشان داده می شود که برای هر لنز عدد مشخصی است و برای استفاده در هنگام خواب بهتر است بالاتر از 120 باشد ( البته دلیل ریسک عفونت توصیه نمی شود )

بعضی از لنزهای RGP که اکثراۤ در نوزادان و کودکان پس از جراحی آب مروارید و آستیگماتیسم قرنیه ای بعد از حوادث ، بصورت شبانه روزی تجویز می شوند و قابلیت استفاده ممتد تا 30 شبانه روز دارند . لنزهای اورتولوژی که به نام لنزهای شارژی شناخته شده اند نیز از نوع سخت هستند و فقط شب ها هنگام خواب استفاده می شوند که امروزه دیگر به دلیل ریسک عفونت و خراش قرنیه متداول نیست و توصیه نمیشود .

لنزهای سخت چه فایده ای دارند ؟ 

یکی اینکه چون از جنس سخت هستند در زمان پلک زدن شکل خود را حفظ کرده و دید بهتری نسبت به لنز نرم ایجاد میکنند . دوم اینکه مدت زیادی عمر میکنند . البته اگر نشکند این لنزها بر خلاف نوع نرم ، به راحتی پاره نمیشوند و پروتئین و چربی اشک به آن متصل نمیشود . در واقع لنزهای سخت برای

افرادی که دید قابل قبول با لنز نرم ندارند و دید با کیفیت بالا میخواهند یا آستیگماتیسم دارند که با لنز نرم قابل جبران نیست . انتخاب مناسبتری هستند . لنزهای سخت برای درمان قوز قرنیه (کراتوکونوس) و اصلاح پیر چشمی مناسبند . مطالعات اخیر نشان داده است که دربچه های نزدیک بین استفاده از لنزهای سخت میتواند پیشرفت نزدیکبین را آهسته کند .

سعی کنید برای گرفتن لنز حتماۤ به یک مرکز مطمئن مراجعه نمائید و با مسئولین و پزشکان مربوطه که سالها تجربه در این ضمینه را دارند مشورت نمائید و لنزهای خود را از این مراکز تهیه  نمائید . و هیج وقت با نسخه ای که از مطب یا مرکزی که معاینه شده اید برای تهیه لنز به مرکز دیگر مراجعه ننمائید چون معاینه کننده در قبال معاینه خود مسئول میباشد و باید جوابگوی شما باشد . 

نحوه استفاده از لنز سخت

• بهتر است این عمل روی یک سطح تمیز و صاف انجام شود تا در صورت افتادن لنز روی انگشت دستتان براحتی آنرا پیدا کنید .
• سعی کنید از آینه محدب برای گذاشتن و برداشتن لنز استفاده نمائید .
• ابتدا دستها را با مایع  با دقت شستشو دهید
• پاک کردن دستها با دستمال بصورتی که پرز دستمال  بر روی دستانتان نماند .
• اگر میخواهید لنز را در چشم راست بگذارید ابتدا سر را کمی خم کنید چشمها را کاملاۤ باز کرده با دست چپ مژه های پلک فوقانی چشم راست را بالا کشیده لنز را روی انگشت اشاره دست راست قرار داده و با انگشت میانی دست راست پلک تحتانی را بطرف پائین کشیده و به آرامی انگشت اشاره را بطرف چشم حرکت داده و در حالیکه بطور ثابت به آن نگاه می کنید لنز را روی قرنیه قرار دهید
• لنز باید در قسمت مرکز قرنیه قرار گیرد اگر لنز از جای خود منحرف شد باید در حالیکه آن را لمس می کنید به روی قرنیه راهنمایی  نمایید یا با لبه های پلک لنز را جابجا نمایید .
• در آیینه نگاه کنید ببینید لنز کجای چشم شما قرار گرفته هر سمتی بود سمت مخالف را نگاه کنید بعد با لبه های پلک لنز را جابجا کنید . اگر هم نتوانستید لنز را درآورده و مجدد داخل چشم بگذارید .

برداشتن لنز سخت

• ابتدا باید دستهایتان را بشوئید و کاملاۤ خشک کنید ابتدا باید مطمئن شوید که لنز در جای درست خود روی مرکز قرنیه مقابل قسمت رنگی چشم قرار گرفته و سپس با یکی از دو روش زیر به خارج کردن آن اقدام کنید .
• چشمهای خود را تا حد امکان باز کرده به طوریکه پلک فوقانی کاملاۤ بالا قرنیه باشد و به صلبیه ( سفیدی چشم ) بچسبانید و یک انگشت خود را در گوشه خارجی چشم قرار داده آنرا به ملایمت به طرف گوشه بکشید و در همین حال به آرامی یک بار پلک بزنید لنز از چشم بروی دست دیگرتان می افتد.
• در این روش از انگشت میانی هر دو دست استفاده شده و پلکها توسط آنها از هم جدا می شوند
• انگشتان باید در حد امکان به لبه مژه ها نزدیک باشند و پلکها را به طرف مرکز فشار دهید به طوریکه لبه پلک تحتانی به زیر لنز برود و سبب خارج شدن آن گردد .

لنزهای هارد از چه ساخته میشوند؟

لنزهای سخت یا هارد معموال ً از موادی مانند پلیمتیلمتاکریالت(PMMA)و سیلیکون هیدروژل تولید میشوند. در گذشته، لنزهای سخت عمدتا ً ازPMMAساخته میشدند، اما به دلیل محدودیت در عبور اکسیژن به قرنیه، امروزه کمتر استفاده میشوند. به جای آن، لنزهای گازنفوذپذیر(GP)که ترکیبی از آکریالت و فلوئوروسیلیکون هستند، محبوبیت بیشتری یافته‌اند؛ زیرا این نوع لنزها توانایی عبور اکسیژن را افزایش داده و راحتی و سالمت چشم را بهبود میبخشند. سیلیکون هیدروژل نیز به عنوان مادهای جدیدتر، امکان جریان بهتر اکسیژن را فراهم میآورد و به همین دلیل در تولید
لنزهای تماسی مورد توجه قرار گرفته است. این پیشرفتها باعث شدهاند لنزهایGPو سیلیکون هیدروژل به گزینه‌های برتر و تخصصیتر در بازار لنزهای سخت تبدیل شوند

زمان استفاده از لنز سخت 

هفته اول روزی 2 ساعت هفته های بعد 1 ساعت 1 ساعت اضافه شود تا در هفته هفتم به 8 ساعت در روز برد .

نظافت و نگهداری از لنزهای سخت 

• هر شب قبل از خواب لنز را از چشم خارج کرده و بعد از شستن در زیر شیر آب یا با سرم فیزیولوژی یا همان سرم شستشو ( سدیم کلراید 9٪ ) شستشو داده و در مایع ضد عفونی کننده قرار دهید .هنگام شستن لنز زیر شیر آب بهتر است سبدی را در مسیر آب قرار دهید تا در صورت افتادن لنز از روی دستتان آنرا گم نکنید صبح نیز قبل از گذاشتن لنز دوباره آنرا بشوئید.
• نحوه استفاده محلول و اینکه چه  برندی را استفاده کنید ۤ از کسانی که در بخش لنز مسئول این کار هستند سوال نمائید .
• همیشه قبل از خواب و موقع استحمام و ورزشهایی که تحرک زیادی دارند لنز را از چشم خود خارج نمائید .
•  در آخر سعی نمایید اگر نتوانستید خود این کار را انجام دهید حتماۤ به بخش لنز بیمارستان نور مراجعه نمائید . 

تفاوت لنز هارد و نرم

لنزهای تماسی به‌عنوان جایگزینی کارآمد برای عینکهای طبی، در دو نوع اصلی نرم و سخت عرضه میشوند که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در این مطلب به طور جامع به مقایسه این دو نوع لنز از جنبه‌های مختلف میپردازیم:

موادتشکیل دهنده

لنزهای نرم عمدتا از مواد سیلیکون و هیدروژل ساخته شدهاند که خاصیت جذب آب بالایی دارند و به‌خوبی قابل انعطاف هستند. این ویژگی باعث میشود لنز نرم به راحتی با انحنای طبیعی قرنیه هماهنگ شود و احساس نرمی در چشم ایجاد کند. در مقابل، لنزهای سخت از پلاستیک‌های مخصوصی ساخته شده اند که قابلیت عبور اکسیژن دارند اما انعطاف‌پذیری چندانی ندارند و ساختار محکم‌تری دارند.

کیفیت دید و وضوح تصویر

برای رفع اختالالت بینایی رایج مانند نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم خفیف، لنزهای نرم گزینه مناسبی به شمار می‌آیند و دید نسبتا  شفافی فراهم می‌کنند. اما در مواردی که مشکلات بینایی پیچیده‌تر است مانند آستیگماتیسم شدید، قوز قرنیه یا نامنظمی‌های سطح قرنیه لنزهای سخت با ارائه دید بسیار دقیق‌تر و واضح‌تر، عملکرد بهتری دارند.

راحتی و سازگاری

لنزهای نرم به دلیل ساختار انعطاف‌پذیر و لطافت خود، معمولا برای استفاده‌های روزانه و بلندمدت راحت‌تر هستند و حس سنگینی یا ناراحتی ایجاد نمیکنند. ولی لنزهای سخت ممکن است در روزهای ابتدایی استفاده، باعث احساس ناخوشایند شوند؛ اما با گذشت زمان و عادت کردن چشم، راحتی بیشتری ایجاد میکنند و برای افرادی که تجربه استفاده از لنز دارند، انتخاب مطلوبی محسوب میشوند.

دوام و طول عمر

طول عمر لنزهای نرم به طور معمول محدود بوده و بسته به نوع، باید به صورت روزانه، هفتگی یا ماهانه تعویض شوند؛ همچنین این لنزها به‌راحتی آسیب میبینند و شکننده‌تر هستند. در مقابل، لنزهای سخت با ساختاری مقاوم و بادوام، می‌توانند سالها مورد استفاده قرار گیرند، البته در صورتی که مراقبت‌های لازم در نگهداری آن‌ها رعایت شود.

نگهداری و مراقبت

لنزهای نرم در انواع یکبار مصرف یا چندبار مصرف عرضه میشوند و اغلب به سادگی با محلول‌های چند منظوره قابل شست‌وشو هستند. در حالی که لنزهای سخت به دلیل اندازه کوچکتر و جنس متفاوت، نیازمند دقت و مراقبت ویژه‌تر بوده و استفاده از محلولهای مخصوص برای تمیز کردن آن‌ها ضروری است. همچنین احتمال گم شدن لنز سخت در مقایسه با نوع نرم بیشتر است.

انتقال اکسیژن به قرنیه

لنزهای نرم از جنس سیلیکون به دلیل نفوذپذیری بالای اکسیژن، برای استفاده ظولانی مدت مناسب‌تر هستند، اما لنزهای هیدروژلی ممکن است باعث خستگی چشم در مصرف طولانی مدت شوند. لنزهای سخت که قابلیت عبور بالایی برای گازها دارند، اکسیژن بیشتری به قرنیه می‌رسانند و از این نظر برای سلامت چشم گزینه برتری محسوب میشوند.

کاربردهای تخصصی و پزشکی

لنزهای نرم به دلیل راحتی و ظاهر طبیعی، برای افراد با فعالیت‌های روزمره، ورزشکاران و کسانی که به دنبال تغییر رنگ چشم هستند، بیشتر توصیه میشوند. اما در شرایط پیچیده‌تر پزشکی مانند آستیگماتیسم شدید، کراتوکونوس یا بعد از عمل جراحی چشم، لنزهای سخت کاربرد گسترده‌تری دارند و گزینه درمانی مناسبی محسوب میشوند. همچنین زمانی که لنز نرم نتواند دید مطلوبی ایجاد کند، لنز سخت به عنوان جایگزین انتخاب میشود.

هزینه‌ها

از لحاظ قیمت، لنزهای نرم معمولا هزینه ابتدایی کمتری دارند، اما به علت نیاز به تعویض مکرر، هزینه کلی آنها در درازمدت افزایش مییابد. در مقابل، لنزهای سخت گرچه قیمت اولیه بالاتری دارند، اما به دلیل دوام بالا، هزینه‌های نگهداری و تعویض کمتری داشته و در بلندمدت اقتصادی‌تر هستند.
این مقایسه کمک میکند تا با توجه به نیازهای بینایی، سبک زندگی و بودجه خود، بهترین نوع لنز تماسی را انتخاب کنید.
در صورت نیاز به مشاوره تخصصی، حتما با چشم‌پزشک یا اپتومتریست مشورت نمایید.