درمان انحراف چشم یا استرابیسم

به احتمال قوی شما هم کلمه «استرابیسم» را شنیده یا در مورد آن مطلبی خوانده اید. استرابیسم همان لوچی است و هنگامی که چشم های فردی «هم محور» نباشد با این مشکل مواجه می شود. این بیماری ممکن است یک یا هر دو چشم را به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین منحرف کند و در برخی مواقع هم بیش از یکی از این موارد به طور هم زمان مشاهده می شود.

استرابیسم حدود ۴درصد کودکان کمتر از ۶ سال (دختر یا پسر) را درگیر می کند. نکته مهم آن که تشخیص و درمان به موقع این اختلال از صدمات دائمی به سیستم بینایی کودک جلوگیری خواهد کرد؛ به همین دلیل معاینه چشم پزشکی منظم برای تمام کودکان توصیه می شود.

همچنین در صورت مشاهده علائم استرابیسم یا تنبلی چشم در کودک، وجود سابقه فامیلی استرابیسم و سایر بیماری‏های چشمی، معاینه کامل چشم پزشکی در اسرع وقت و در سنین کمتر از سه سالگی لازم است.

به یاد داشته باشید با افزایش سن، مراحل درمان پیچیده تر خواهد شد و فرد را با محدودیت های اجتماعی و عارضه های ثانویه بینایی روبه رو می کند.

استرابیسم یا انحراف چشم چیست؟

استرابیسم که به آن انحراف چشم هم گفته می‌شود، حالتی است که در آن دو چشم هم‌راستا نبوده و به جهات مختلف نگاه می‌کنند. به عبارت ساده‌تر، یکی از چشم‌ها ممکن است به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین منحرف شود، در حالی که چشم دیگر مستقیم به هدف نگاه می‌کند. این وضعیت باعث می‌شود تصاویر دریافتی از دو چشم با هم هماهنگ نباشند و در نتیجه مغز نتواند تصویر واحد و واضحی ایجاد کند.

انواع استرابیسم

• ایزوتروپی: انحراف چشم به سمت داخل (چشم‌ها به هم نزدیک می‌شوند).
• اگزوتروپی: انحراف چشم به سمت خارج (چشم‌ها از هم دور می‌شوند).
• هیپرتروپی: انحراف چشم به سمت بالا.
• هیپوتروپی: انحراف چشم به سمت پایین.

استرابیسم می‌تواند در کودکان و بزرگسالان دیده شود و اگر به موقع درمان نشود، ممکن است باعث کاهش دید یا تنبلی چشم شود. درمان‌های مختلفی از جمله عینک، تمرینات چشمی، دارو و جراحی برای اصلاح این وضعیت وجود دارد.

علت انحراف چشم چیست؟

• نابرابری و هماهنگی عضلات چشمی: چشم‌ها با کمک شش عضله هر کدام، حرکت می‌کنند و هماهنگی این عضلات برای نگاه کردن هم‌زمان ضروری است. هرگاه تعادل این عضلات به هم بخورد، چشم‌ها دیگر در یک راستا قرار نمی‌گیرند و انحراف رخ می‌دهد.
• مشکلات نوری و ضعف بینایی: اگر فرد دچار مشکلات بینایی مانند دوربینی یا نزدیک‌بینی شدید باشد و این مشکلات اصلاح نشوند، چشم‌ها مجبورند تلاش بیشتری برای فوکوس کردن کنند. این فشار اضافی می‌تواند موجب انحراف چشم شود.
• زمینه ژنتیکی: انحراف چشم گاهی در خانواده‌ها ارثی است؛ به این معنی که اگر اعضای خانواده سابقه این مشکل را داشته باشند، احتمال بروز آن در نسل بعدی بیشتر خواهد بود.
• آسیب‌های فیزیکی و ضربه‌ها: ضربه به سر یا چشم می‌تواند باعث آسیب به عضلات یا عصب‌های کنترل‌کننده حرکات چشم شود و منجر به انحراف چشم شود.
• اختلالات عصبی: بیماری‌هایی که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند، ممکن است عملکرد اعصاب مرتبط با عضلات چشم را مختل کرده و موجب انحراف شوند.
• بیماری‌های زمینه‌ای دیگر: شرایطی مانند دیابت، اختلالات تیروئیدی، میاستنی گراویس (نوعی بیماری عصبی-عضلانی) و حتی تومورهای مغزی می‌توانند به عنوان عوامل موثر در ایجاد استرابیسم شناخته شوند.

تشخیص انحراف چشم

تشخیص انحراف چشم (استرابیسم) توسط چشم‌پزشک یا متخصص بینایی‌سنجی انجام می‌شود. در این فرآیند، پزشک با بررسی دقیق حرکات چشم، هماهنگی عضلات چشمی و آزمایش‌های بینایی، میزان و نوع انحراف را مشخص می‌کند. روش‌هایی مانند تست پوشش (Cover test)، ارزیابی رفلکس نور قرنیه و معاینات جامع بینایی به تشخیص دقیق کمک می‌کنند. تشخیص زودهنگام انحراف چشم اهمیت زیادی دارد، زیرا درمان به موقع می‌تواند از بروز عوارضی مانند تنبلی چشم جلوگیری کند و کیفیت بینایی را بهبود بخشد. اگر احساس می‌کنید چشمان شما یا فرزندتان به درستی هماهنگ نیستند، بهتر است هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

روش های درمان استرابیسم

انتخاب شیوه درمان استرابیسم (لوچی) در کودکان بر مبنای معیارهای زیر انجام می‌شود:

• سن کودک، سلامت عمومی و سابقه پزشکی
• تحمل کودک برای پذیرش درمان های اختصاصی
• علت استرابیسم
• نوع استرابیسم و شدت آن

درمان شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است:

• استفاده از عینک یا منشور
• تجویز قطره های چشمی
• انجام ورزش‏های چشمی
• استفاده از پوشش روی یک یا هر دو چشم به طور متناوب

(در صورت وجود همزمان تنبلی چشم، این روش به اصلاح آن نیز کمک می کند.)

• جراحی

در صورت عدم پاسخ به سایر درمان ها و تشخیص پزشک، جراحی روشی بی‌خطر و موثر برای درمان استرابیسم است.

اهداف درمان انحراف چشم

اهداف درمان استرابیسم عبارتند از:

• هم راستا شدن چشم‏ها
• عملکرد مناسب حرکات دو چشم
• تکامل مطلوب بینایی و دستیابی به دید واحد دو چشمی

مراقبت های پس از جراحی استرابیسم

• چه عمل تحت بیهوشی عمومی انجام شده باشد چه با تزریق داروی بی حسی موضعی و آرام بخش، بیمار باید پس از جراحی تحت نظر باشد.
• کودکان می توانند پس از دو روز به مدرسه برگردند.
• افراد بزرگسالی که این جراحی را انجام می دهند باید حدود یک هفته مرخصی بگیرند. مدت زمان ممنوعیت رانندگی را هم چشم‌پزشک تعیین می کند.
• دوبینی پس از عمل ممکن است چند ساعت، چند روز یا حتی بیشتر ادامه داشته باشد (البته این عارضه به ندرت طولانی تر از یک هفته خواهد بود) در این مدت بیمار باید هنگام انجام بعضی فعالیت ها به ویژه رانندگی احتیاط کند.

• درد پس از عمل جزئی است و معمولاً با مصرف مسکن هایی مانند ایبوپروفن (مورتین) یا استامینوفن (تایلنول) و کمپرس سرد آرام می‏شود. چشم پزشک برای هر فرد بر مبنای سن و شرایطش مسکن مناسب تجویز می کند.
• چشم یک تا دو هفته قرمز است به ویژه اگر جراحی ثانویه یا ترمیمی باشد.
• مهم ترین محدودیت پس از جراحی استرابیسم، ممنوعیت شنا کردن به مدت دو هفته است.

برای کسب اطلاعات بیشتر و تعیین وقت معاینه می توانید با تلفن ۸۲۴۰۰ - ۰۲۱ تماس بگیرید.