جراحی تغییر رنگ چشم
فهرست مطالب
جراحی تغییر رنگ چشم چگونه انجام می شود و چه عوارضی دارد؟
آیا عمل جراحی تغییر رنگ چشم دائمی است؟
تغییر رنگ چشم که امروزه طرفداران خاص خود را دارد از جمله جراحی هایی است که به دلیل عوارض شیوه های مختلف آن، چشم پزشکان انجامش را توصیه نمی کنند؛ اما با توجه به مطالب متعددی که در برخی رسانه ها (و گاهی از سوی افراد فاقد دانش و تجربه کافی) در مورد عمل تغییر رنگ چشم مطرح می شود، لازم دانستیم به نکاتی در مورد این موضوع اشاره کنیم.
منظور از تغییر رنگ چشم چیست؟
تغییر رنگ چشم همانگونه که از نامش پیداست، به منظور تغییر دادن رنگ عنبیه (قسمت رنگی چشم) صورت می گیرد که در ادامه با انواع آن آشنا خواهید شد.
انواع تغییر رنگ چشم
در حال حاضر تغییر رنگ چشم به دو صورت انجام می شود:
1. موقتی
- استفاده از لنزهای تماسی رنگی
2. دائمی
- استفاده از قطره برای تغییر رنگ چشم
- تغییر رنگ چشم با لیزر
- کاشت عنبیه مصنوعی
- روش کراتوپیگمنتاسیون (Femto Laser Aesthetic Annular Keratopigmentation) FLAAK
تغییر رنگ موقت چشم
لنزهای تماسی رنگی
متداول ترین راه برای تغییر رنگ موقت چشم، استفاده از نوعی لنز با عنوان «لنز تماسی رنگی» است. نکته مهم در این مورد آن که این نوع لنز هم باید تحت نظر چشم پزشک مورد استفاده قرار گیرد.
انواع لنزهای تماسی رنگی
لنزهای قابل دید: این نوع لنز، رنگ بسیار کمی دارد و اگر چشم های فرد بسیار روشن باشد در تغییر رنگ آنها تأثیر اندکی خواهد داشت.
لنزهای تقویتی یا نیمه شفاف: لنزهای تقویت کننده از نوع لنزهای نیمه شفاف هستند. این لنزها رنگ چشم را به طور واضح تغییر نمی دهند اما می توانند رنگ آن را تشدید کنند و چشم را برجسته تر جلوه دهند.
لنزهای مات: با استفاده از این نوع لنز، رنگ چشم به طور کامل تغییر می کند. لنزهای مات در رنگ های مختلف (مانند: آبی، سبز، بنفش، قهوه ای، خاکستری و فندقی) قابل تهیه هستند.
نکته مهم
استفاده از لنزهای تماسی رنگی مشکلات و خطرات خاص خود را دارد؛ به عنوان مثال عدم تمیز کردن و مراقبت لازم از لنزها در برخی موارد می تواند منجر به عفونت چشم ها شود.
این نکته چنان اهمیتی دارد که سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا (FDA) بر نیاز به نسخه برای خرید لنزهای آرایشی تأکید کرده است. این بدان معناست که تمام لنزهای تماسی (حتی لنزهای تزئینی) باید توسط چشم پزشک یا اپتومتریست تجویز شوند.
روش جراحی تغییر رنگ دائمی چشم
برای تغییر رنگ دائمی چشم (که به آن عمل زیبایی تغییر رنگ چشم هم گفته می شود) یا باید رنگدانه های عنبیه را تغییر داد یا عنبیه را توسط یک لایه رنگی پوشاند. چنین اقدامی به یکی از روش های زیر انجام می شود:
الف: قطره هایی برای تغییر رنگ چشم
طی سال های اخیر برخی شرکت ها قطره های مختلفی را به بازار عرضه کرده و مدعی شده اند این قطره ها می توانند رنگ چشم های انسان را تغییر دهند.
بر اساس آن چه در بروشور این قطره ها آمده، تغییر رنگ چشم ها ناگهانی رخ نمی دهد؛ معنای این عبارت آن است که فرد باید برای مدتی که شرکت تعیین کرده (حداقل 160 روز و روزی دو بار) از قطره مورد نظر استفاده کند.
نکته مهم در این مورد آنکه تغییر رنگ چشم توسط این قطره ها دائمی نیست؛ به عنوان مثال یکی از بزرگترین شرکت های تولید کننده این نوع قطره ها اعلام کرده رنگ چشم ها بعد از 18 تا 24 ماه به رنگ قبلی و اصلی خود بر می گردد و لازم است استفاده از قطره را دوباره آغاز کنید. بنابراین می توان نتیجه گرفت که در جهان قطره ای برای تغییر دائمی رنگ چشم وجود ندارد.
ب: تغییر رنگ چشم با لیزر
یکی دیگر از روش های تغییر رنگ چشم استفاده از اشعه لیزر است؛ به این معنا که فرد خواهان این تغییر، روبروی دستگاهی می نشیند که اشعه لیزر را روی عنبیه وی می تاباند. عمل تغییر رنگ چشم با لیزر باید بین 4 تا20 جلسه تکرار شود. با این اقدام، رنگدانه های عنبیه از بین می رود و همین دگرگونی سبب تغییر رنگ چشم می شود.
نکته مهم اینکه روش تغییر رنگ چشم توسط لیزر هنوز در مراحل مقدماتی قرار دارد و تا رسیدن به نقطه مطلوب و تأیید آن توسط سازمان های مسئول، راهی طولانی در پیش است.
یکی از مشکلات اساسی استفاده از لیزر برای تغییر رنگ چشم آن است که رنگ پدید آمده پس از تابش لیزر قابل پیش بینی نیست؛ به این معنا که ممکن است رنگ چشم فرد به آبی یا سبز متمایل شده یا حتی رنگ پیشین چشم فقط قدری کمرنگ تر شود.
برخی از محققان و چشم پزشکان بر این باورند که این روش نه تنها کارآمد نیست که خطراتی هم در پی دارد. این محققان دلایل مختلفی برای نظر خود عنوان می کنند که یکی از مهمترین آن ها این است که تاباندن لیزر به عنبیه (برای تغییر رنگ چشم) را سبب بروز برخی بیماری های چشمی از جمله آب سیاه و حتی سرطان رنگدانه های عنبیه می دانند.
ج: تغییر رنگ چشم به روش کاشت عنبیه مصنوعی
یکی دیگر از روش های عمل زیبایی تغییر رنگ چشم که طرفداران خود را دارد، استفاده از عنبیه مصنوعی است؛ در این روش ابتدا فرد رنگ مورد نظر خود (برای چشم هایش) را انتخاب میکند و سپس طی یک عمل جراحی، عنبیه مصنوعی با رنگ مورد نظر، توسط جراح روی عنبیه طبیعی چشم قرار می گیرد. این روش بیش از یک دهه قدمت دارد و افرادی که می خواهند به این شیوه رنگ چشم خود را تغییر دهند از بروشور رنگ های موجود، رنگ مورد نظر خود را انتخاب می کنند؛ سپس طی یک عمل جراحی، عنبیه مصنوعی با رنگ دلخواه فرد روی عنبیه چشم وی قرار می گیرد. مهمترین مزیت تغییر رنگ چشم به وسیله کاشت عنبیه مصنوعی، برگشت پذیری آن است؛ به این معنا که چشم پزشک با برداشتن عنبیه مصنوعی می تواند چشم فرد را به رنگ قبلی برگرداند. مزیت مهم دیگر این روش آن است که فرد دقیقاً رنگ مورد نظر خود را انتخاب می کند و به این ترتیب نتیجه نهایی همان چیزی خواهد بود که شخص می خواسته است.
یکی دیگر از مزیت های این روش، تنوع رنگ و طرح عنبیه های مصنوعی است. انواع رنگ ها در طرح های مختلف و با ظاهری کاملاً ویژه باعث می شود که افراد از مشاهده نتیجه عمل بسیار راضی باشند. نکته مهم اما اینکه مانند هر عمل جراحی چشمی، این اقدام هم خطراتی در پی دارد. عوارض بالقوه کاشت عنبیه مصنوعی عبارتند از: امکان بروز عفونت، افزایش فشار چشم، بروز گلوکوم یا آب سیاه، ورم قرنیه، خونریزی، از دست دادن سلولهای اندوتلیال، کدورت عدسی، ایجاد آب مروارید، بیضی شدن مردمک و ترس از نور.
لازم به ذکر است در صورت بروز هر عارضه ای می توان ایمپلنت ها را از چشم خارج کرد.
به این نکته هم باید اشاره کرد که اکثر جراحی های کاشت عنبیه مصنوعی برای اهداف پزشکی انجام می شوند و برای درمان برخی بیماری ها که منجر به از دست دادن عنبیه چشم شده اند ضروری بوده و توصیه می شود. با این وجود تا کنون هزاران فرد در سراسر جهان فقط به دلایل زیبایی و با استفاده از عنبیه های مصنوعی، رنگ عنبیه خود را به طور دائمی تغییر داده اند.
پزشکان بیمارستان چشم پزشکی نور به دلیل عوارض این نوع ایمپلنت ها، به جز موارد خاص، با انجام این روش برای تغییر دائمی رنگ چشم مخالف هستند.
د: کراتوپیگمنتاسیون
(Femto Laser Aesthetic Annular Keratopigmentation) FLAAK
جراحی کراتوپیگمنتاسیون در سال 2000 میلادی برای بازسازی چشم و عنبیه های آسیب دیده توسعه یافت و با توجه به ایمنی رنگدانه های سازگار با قرنیه، کیفیت نتایج به دست‌آمده و رضایت بیماران، از سال 2010 منجر به گسترش این تکنیک به حوزه زیبایی و تغییر رنگ چشم شد.
در حال حاضر این تکنیک امکانی را در اختیار چشم پزشک قرار می دهد که چشم فرد را به رنگ دلخواه وی تغییر دهد. در این تکنیک، جراح از رنگدانه هایی استفاده می کند که به ساختمان رنگدانه های طبیعی چشم انسان بسیار نزدیک هستند و به همین دلیل نتیجه عمل و رنگ چشم حاصل از آن نیز شباهت زیادی به رنگ طبیعی چشم دارد. این رنگدانه ها علاوه بر اینکه با بافت قرنیه کاملاً سازگاری دارند، مجوز استفاده از اتحادیه اروپا (CE) را نیز دریافت کرده اند.
آیا تغییر هر رنگ چشم به هر رنگ دیگر ممکن است؟
ذکر این نکته نیز ضروری است که رنگ های مورد استفاده در این عمل، طیفی از 17 رنگ مختلف را در بر می گیرد؛ از جمله رنگ های این طیف می توان به سبز، سبز زمردی، سبز پسته ای، آبی لاجوردی، آبی مدیترانه ای، سدری، قهوه ای، خاکستری، عسلی و ... اشاره کرد، اما نکته قابل توجه در تکنیک کراتوپیگمنتاسیون این است که رنگ چشم حاصل از عمل ممکن است با شدت و سایه روشن های مطابق میل فرد متقاضی هماهنگ نباشد.
تکنیک عمل
عمل جراحی کراتوپیگمنتاسیون یا FLAAK یک جراحی سرپایی است و برای انجام این عمل فرد نیازی به بستری شدن ندارد. در این روش ابتدا با قطره بی حسی، چشم بیمار بی حس می شود و سپس با استفاده از دستگاه لیزر فمتوسکند VisuMax 500 یا VisuMax 800 شرکت Zeiss یک میکروتونل در ضخامت قرنیه ایجاد خواهد شد. (لازم به ذکر است این لیزر تنها لیزر قابل استفاده برای عمل جراحی کراتوپیگمنتاسیون است).
سپس جراح فوق تخصص قرنیه که دوره آموزشی لازم را طی کرده، رنگدانه را داخل میکروتونل پخش می کند و به این ترتیب قرنیه رنگ آمیزی می شود. باید توجه داشت در این مرحله برای به دست آوردن رنگی یک دست و طبیعی، تبحر جراح بسیار مهم است و چون این اقدام به دقت زیادی نیاز دارد معمولاً زمانبر خواهد بود.
با توجه به این مراحل، کل جراحی برای دو چشم حدود 30 تا 45 دقیقه به طول می انجامد و تمام جراحی (برای هر دو چشم) در یک جلسه انجام می شود.
بلافاصله بعد از عمل هم بیمار می تواند صورت خود را در آینه ببیند و از نتیجه عمل آگاه شود؛ گرچه که رسیدن به نتیجه نهایی چند روز تا چند هفته زمان می برد. همچنین بیمار روز بعد از جراحی توسط جراح ویزیت شده، تاریخ معاینات بعدی نهایی می شود.
رنگدانه مورد استفاده در جراحی کراتوپیگمنتاسیون
لازم به ذکر است رنگدانه مورد استفاده در جراحی کراتوپیگمنتاسیون با نام تجاری BioChromaEyes®، توسط شرکت فرانسوی BIOTIC Phocea Laboratories تولید می شود. این شرکت تنها شرکتی است که رنگدانه آن استاندارد اروپا (CE) را در اختیار دارد و چشم پزشک با اطمینان خاطر از عدم بروز هرگونه واکنش بافتی می تواند از این نوع رنگدانه استفاده کند.
البته در حال حاضر رنگدانه های متعددی در جهان تولید می شود و برخی نیز بسیار ارزان به فروش می رسند، اما لازم است افراد مطمئن شوند از رنگدانه معتبر و دارای استاندارد برای تغییر رنگ چشم شان استفاده می شود، چراکه رنگدانه یا رنگ های تقلبی و غیراستاندارد ممکن است باعث بروز واکنش های بافتی شده و حتی منجر به تخریب قرنیه فرد شود. به همین دلیل و از آنجا که این عمل برگشت پذیر نیست، پیشنهاد می شود هیچگاه چنین ریسکی نکنید و سلامت چشمان خود را با رنگ های غیراستاندارد و متفرقه به خطر نیندازید.
همچنین لازم به ذکر است در روشFLAAK بر خلاف سایر تکنیک ها، رنگدانهها فقط در سطح چشم (در ضخامت قرنیه) قرار داده می شود و به همین دلیل نگرانی از عوارض داخل چشمی مانند خونریزی، جدا شدن شبکیه و آب سیاه یا گلوکوم وجود ندارد.
تأکید بر این نکته هم ضرورت دارد که اگرچه تغییر رنگ جدید چشم بلافاصله پس از عمل قابل مشاهده است اما شدت آن قطعی نیست و نتیجه نهایی پس از چند هفته به دست می آید. در این دوره طی یک پدیده طبیعی، بخشی از رنگدانه ها جذب می شوند و با گذشت زمان رنگ چشم به تدریج طبیعی تر می‌شود.
در برخی موارد ممکن است شدت یا رنگ رنگدانه به مرور زمان محو شود. این جذب رنگ طبیعی است و می تواند توسط عوامل مختلفی مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدون عینک محافظ تشدید شود. بنابراین گاهی برای رسیدن به نتیجه نهایی لازم است یک عمل تکمیلی و به اصطلاح Touch Up انجام شود. این کار معمولاً 3 ماه پس از جراحی اولیه انجام خواهد شد.
عوارض جراحی تغییر رنگ چشم به روش کراتوپیگمنتاسیون
در این نوع جراحی هرگز نمی توان نتیجه مطلوب را به طور کامل تضمین کرد چراکه نتیجه به روند و شرایط بهبودی بستگی دارد؛ چنان که گاهی چند ماه پس از جراحی، درمان مجدد ضرورت پیدا می کند. به سخن دیگر این عمل از قاعده کلی مبنی بر اینکه "هیچ جراحی بدون خطری وجود ندارد" مستثنی نیست، ولی عوارض شدید بسیار نادر هستند، اما ممکن است نیاز به مداخله مجدد وجود داشته باشد و حتی پس از رفع آنها کاهش حدت بینایی یا در موارد شدیدتر از دست دادن بینایی اتفاق بیفتد؛ البته این احتمال به حدی نادر است که ارزیابی فراوانی آن غیرممکن می باشد.
عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عفونت: هر عمل جراحی اگرچه نادر اما خطر عفونت را به همراه دارد. برای رفع عفونت یک دوره درمان با آنتی بیوتیک همراه با مراقبت بیمارستانی ضروری است.
- التهاب: گاهی ممکن است واکنش التهابی قرنیه رخ دهد. این پدیده نادر است ولی می تواند بهبود بینایی را به تأخیر بیندازد. درمان التهاب معمولاً با استفاده از قطره چشمی کورتیزون صورت می پذیرد.
- اسکار غیر طبیعی: بروز این عارضه می تواند منجر به کدورت قرنیه شود. این پدیده هم نادر است اما می تواند بهبود بینایی را به تأخیر بیندازد. درمان آن با استفاده از قطره های چشمی که چشم پزشک تجویز می کند انجام می شود، اما ممکن است در موارد خاصی به عمل جراحی دیگری نیاز باشد.
- تغییر شکل قرنیه (اکتازیا): ممکن است تغییر شکل قرنیه ناشی از عمل نیز ایجاد شود ولی بروز این عارضه هم نادر است، زیرا با انجام اقدامات تشخیصی و تصویربرداری های قبل از عمل (توپوگرافی قرنیه) می توان از بروز آن پیشگیری کرد.
- کاهش حدت بینایی: این عارضه که در موارد بسیار نادری گزارش شده، پیامدهای احتمالی عارضه دیگری است که به تبحر جراح، نوع رنگ استفاده شده و تکنیک جراحی مربوط می شود.
- خونریزی زیر ملتحمه: این پدیده خوش خیم بوده و بدون درمان طی چند روز برطرف می شود.
- دیدن هاله های نور در اطراف اجسام: در هفته های اول شایع است اما آزاردهنده نیست.
- خشکی چشم: خشکی چشم را می توان در 23 درصد از موارد جراحی مشاهده کرد اما بروز خشکی متوسط یا شدید تنها 3 درصد است. بسته به نوع خشکی، چندین گزینه درمانی وجود دارد. در اغلب موارد استفاده از قطره های مرطوب کننده چشم کافی است و باید توجه داشت که این عارضه معمولا گذرا است.
- احساس نور خیره کننده: حساسیت شدید به نور در ساعات اولیه بعد از عمل زیاد است اما به سرعت برطرف می شود.
- اختلال دید در شب: در شرایط نور کم یا هنگام شب، ممکن است دید فرد کمی مختل شود.
- دوبینی یا پخش تصویر: نادر و بسیار گذرا است و بیشتر به خشکی چشم بعد از عمل مربوط می شود.
- کاهش حدت بینایی اصلاح نشده: در موارد نادر، تغییر جزئی در بینایی پس از عمل مشاهده شده است که ممکن است منجر به تجویز عینک شود.
- نوسانات شفافیت دید: در چند روز اول شایع است که به تدریج و با کاهش خشکی چشم برطرف می شود.
آیا روش FLAAK دائمی است؟
روش FLAAK دائمی است و امکان برگشت وجود ندارد، اما حداکثر در 30% افراد با گذشت زمان رنگدانههای قرار داده شده در قرنیه کمرنگ می شود و لازم است بعد از مدتی رنگ ترمیم گردد. در جراحی مجدد مقداری رنگ در محل قبلی قرار داده می شود و ترمیم رنگ صورت می پذیرد. لازم به ذکر است زمان نیاز به ترمیم از یک تا چند سال بعد از عمل متغیر است.
مدت زمان ماندگاری تغییر رنگ چشم چقدر است؟
همان گونه که گفته شد تکنیک های تغییر رنگ چشم همچون استفاده از لیزر، عنبیه مصنوعی و کراتوپیگمنتاسیون همگی دائمی محسوب می گردند، ولی به مرور زمان ممکن است تغییراتی در کیفیت رنگ آنها ایجاد شود. با توجه به اینکه مدت طولانی از استفاده موفق از برخی تکنیک ها نگذشته، اظهار نظر در مورد آنها هنوز زود به نظر می رسد؛ اما در خصوص کراتوپیگمنتاسیون و کاشت عنبیه مصنوعی با قاطعیت بیشتری می توان از دائمی بودن تغییر رنگ چشم صحبت کرد.
