دوبینی (ديپلوپيا)

دوبینی معمولاً مشکلی موقتی است اما می تواند نشانه ای از مشكل جدی تري در بدن باشد؛ به همین دلیل بسیار مهم است که در صورت مشاهده هرگونه تغییر در بینایی خود فوراً به چشم پزشك مراجعه كنيد.

ديپلوپيا چیست؟

ديپلوپيا اصطلاح پزشکی برای دوبینی یا دو تا ديدن است؛ به عبارت دیگر Diplopia به دیدن دو تصویر از یک جسم واحد در زمان واحد گفته می شود.

دوبینی معمولاً مشکلی موقتی است اما هنگام بروز، هم می تواند نشانه ای از مشكلي جدی تر باشد و هم به دلیلی ساده مانند نیاز به عینک جدید ایجاد شود. در هر دو حالت با شروع دوبینی باید فوراً توسط چشم پزشك معاینه شوید.

انواع دوبینی

دوبینی انواع مختلفی دارد که بر اساس نحوه بروز و علت آن دسته‌بندی می‌شوند. مهم‌ترین انواع دوبینی عبارتند از:

دوبینی یکسان (دوچشمی): این نوع دوبینی زمانی رخ می‌دهد که هر دو چشم باز باشند و تصاویر ارسال شده از هر چشم به مغز به درستی هماهنگ نباشند. دلایل معمول شامل مشکلات عضلات چشم، اختلال در اعصاب کنترل‌کننده چشم یا مشکلات هماهنگی بین دو چشم است. وقتی یکی از چشم‌ها بسته شود، دوبینی از بین می‌رود.

دوبینی یک چشمی: این نوع دوبینی زمانی اتفاق می‌افتد که فقط یک چشم باز است و مشکل در خود آن چشم یا ساختارهای آن (مثل قرنیه، عدسی یا شبکیه) وجود دارد. در این حالت، بسته شدن چشم دیگر تاثیری بر دوبینی ندارد. علت‌های معمول شامل آستیگماتیسم، آب مروارید، خشکی شدید چشم یا بیماری‌های قرنیه است.

دوبینی عمودی: در این حالت، تصاویر در جهت بالا و پایین نسبت به هم جابجا می‌شوند و معمولاً ناشی از مشکلات عضلات چشم یا عصب‌های مرتبط با حرکت چشم است.

دوبینی افقی: این نوع دوبینی به صورت تصاویر کنار هم در راستای افقی دیده می‌شود و ممکن است به علت انحراف چشم‌ها، اختلالات عصبی یا عضلانی باشد.

دوبینی مورب: ترکیبی از دوبینی افقی و عمودی است که تصاویر به صورت مورب نسبت به هم جابجا می‌شوند و اغلب به مشکلات پیچیده‌تر عضلانی یا عصبی مربوط می‌شود.

اگر دوبینی ناگهانی یا مداوم دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن بررسی و درمان مناسب انجام شود.

دوبینی تک چشمی يا دو چشمي

چشم پزشكان دوبيني را به صورت تک چشمی (یک چشم) و دو چشمی (هر دو چشم) طبقه بندی می کنند. دوبینی تک چشمی به حالتی گفته می شود که هنگام باز بودن فقط یک چشم، دوبینی وجود دارد؛ در این نوع ممکن است یکی از تصویرها به صورت سایه ظاهر شود.

دوبینی دوچشمی اما زمانی پدید می آید که هر دو چشم همزمان باز هستند و اگر فرد یکی از چشم ها را بپوشاند یکی از تصویرها هم از بین می رود.

لازم به ذکر است که دوبینی تک چشمی شایع تر بوده و معمولاً خطر خاصی ندارد. دوبینی دو چشمی اما مشکل جدی تری است که اغلب به دلیل عدم همترازی چشم ها یا وجود سایر بیماری های زمینه ای پدید می آید.

بیشتر بخوانید:‌ انحراف چشم چیست؟ 

دوبینی افقی در مقابل دوبینی عمودی

اگر دوبینی دوچشمی دارید، دوبینی شما می تواند به صورت عمودی (بالا و پایین) یا افقی (پهلو به پهلو) ظاهر شود. اینکه کدام نوع دوبینی بروز کند بستگی به این دارد که چه چیزی باعث دوبینی شده است و چگونه (یا چرا) چشمان شما همتراز نیستند.

علت دوبینی ناگهانی چیست؟

دوبینی ناگهانی ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از آنها نیاز به رسیدگی پزشکی فوری دارند. این مشکل می‌تواند ناشی از سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) باشد که باعث آسیب به اعصاب کنترل‌کننده عضلات چشم می‌شود. همچنین، آسیب به اعصاب جمجمه‌ای شماره III، IV و VI که مسئول حرکت چشم‌ها هستند، می‌تواند دوبینی ایجاد کند. اختلال در عضلات خارج چشمی مانند ضعف یا عدم هماهنگی آنها نیز از دلایل دیگر است. بیماری‌های عصبی مثل مولتیپل اسکلروزیس (MS) و میاستنی گراویس می‌توانند عملکرد اعصاب و عضلات چشم را مختل کنند و باعث دوبینی شوند. علاوه بر این، مصرف الکل، مواد مخدر، برخی داروها مثل بنزودیازپین‌ها و خستگی شدید ممکن است دوبینی موقت ایجاد کنند. از دیگر عوامل می‌توان به ضربه به سر، مشکلات تیروئیدی، دیابت، آنوریسم مغزی و تومورهای مغزی اشاره کرد که می‌توانند منجر به بروز دوبینی ناگهانی شوند. در صورت تجربه دوبینی، مراجعه سریع به پزشک جهت تشخیص و درمان ضروری است.

ایا دوبینی چشم خطرناک است؟

دوبینی ناگهانی و شدید چشم می‌تواند بسیار جدی باشد و هشداردهنده مشکلات خطرناکی در مغز یا چشم باشد، بنابراین در چنین شرایطی مراجعه فوری به پزشک متخصص ضروری است.

دوبینی در چه کسانی بروز می کند؟

دوبینی می تواند هر فردی را مبتلا کند اما در افراد بالای 60 سال شیوع بیشتری دارد.

دوبینی چقدر شایع است؟

تجربه یکی از انواع دوبینی بسیار رایج است؛ آن چنان که آمار نشان می دهد هر سال بیش از 800 هزار نفر به دلیل دوبینی به پزشک و 50 هزار نفر به اورژانس مراجعه می کنند.

دوبینی چگونه بر بدن تأثیر می گذارد؟

بارزترین تأثیر دوبینی بر بدن، خود دوبینی است. علاوه بر علائم فیزیکی، زمانی که چیزی بینایی شما را تحت تاثیر قرار می دهد می تواند آزار دهنده باشد. خبر خوب اما این که تقریبا 90 درصد از موارد دوبینی موقتی است و پیامد طولانی مدت یا جدی ندارد؛ با این وجود به منظور اطمینان از عدم وجود مشکل دیگری که ممکن است سلامتی شما را تهدید کند، در صورت بروز دوبینی باید به چشم پزشک مراجعه کنید. همچنین لازم است بدانید دوبینی می تواند درک عمق شما را کاهش دهد و رانندگی یا پیاده روی را برای تان دشوار کند.

علائم دوبینی چیست؟

به غیر از ديدن دوتايي، دوبینی می تواند با علائم دیگری مانند موارد زير همراه باشد:

• سردرد
• حالت تهوع (ناراحتی معده یا احساس بیماری)
• سرگیجه
• ایجاد درد (از جمله زمانی که چشمان خود را حرکت می دهید)
• دید تار یا نامشخص در یک یا هر دو چشم

چه چیزی باعث دوبینی می شود؟

دلایل زیادی برای بروز دوبینی وجود دارد اما شایع ترین آنها برای دوبینی تک چشمی عبارتند از:

• آب مروارید
• آستیگماتیسم
• سندرم خشکی چشم
• عینک یا لنز تماسی نامناسب
• ناهنجاری های عنبیه (قسمت رنگی چشم)

و دلایل شایع برای دوبینی دوچشمی:

• چشم های نامتوازن
• مشکلات اعصاب جمجمه
• آنوریسم های مغزی (مسدود شدن یکی یا چند رگ خونی در مغز)
• سکته مغزی
• دوبینی ناشی از شرایط دیگر

دوبینی اغلب به دلیل مسائل و شرایط دیگر در بدن و چشم ایجاد می شود؛ به همین دلیل و همانطور که پیش از این خواندید، بسیار مهم است که در صورت مشاهده هرگونه تغییر در بینایی خود فوراً به چشم پزشک مراجعه کنید.

دوبینی و میاستنی گراویس

افراد مبتلا به میاستنی گراویس، نوعی ضعف عضلانی دارند که در طول روز بدتر می شود. این عارضه می تواند ماهیچه های چشمی (عضلاتی که چشم و پلک را کنترل می کنند) را نیز تحت تاثیر قرار دهد و باعث دوبینی شود.

دوبینی و پروپتوز

پروپتوز برآمدگی یک یا هر دو چشم نسبت به موقعیت طبیعی خود است. برآمدگی چشم ها معمولاً به دلیل مشکلات تیروئید (مانند بیماری گریوز یا پرکاری تیروئید) ایجاد می شود و ممکن است با دوبینی همراه باشد.

بیشتر بخوانبد:  بیماری تیروئید چشمی

دوبینی و قوز قرنیه

قوز قرنیه زمانی رخ می دهد که قرنیه (قسمت شفاف جلوی چشم) شکل طبیعی خود را از دست می دهد. لازم به ذکر است قرنیه های سالم گرد هستند اما قوز قرنیه باعث می‌شود قرنیه مانند مخروط به سمت بیرون برآمده شود. این شکل مخدوش قرنیه باعث بروز مشکلات بینایی از جمله دوبینی می شود.

دوبینی و سرگیجه

سرگیجه (احساسی که فرد، محیط اطراف خود را به صورت دایره ای در حال چرخش می بیند) معمولاً به دلیل مشکلاتی در گوش داخلی ایجاد می شود. با این حال اگر دوبینی شدید را تجربه می کنید، ممکن است احساس سرگیجه نیز داشته باشید. خوب است بدانید دوبینی و سرگیجه معمولاً علائم وجود مشکلات دیگر در بدن شما هستند.

دوبینی و دیابت

اگر دیابت دارید بدن شما قادر به پردازش و استفاده صحیح از گلوکز غذایی که می خورید نیست. دیابت همچنین می تواند به چشم هم آسیب برساند و علائمی مانند دوبینی و مسائل جدی چون رتینوپاتی مرتبط با دیابت را ایجاد کند.

بیشتر بخوانید:  رتینوپاتی دیابتی چیست؟

دوبینی چگونه تشخیص داده می شود؟

متخصص چشم یا برخي اوقات اپتومتریست مي توانند طی معاينه، دوبيني شما را تشخيص دهند.

برای تشخیص این عارضه به انجام چه آزمایش ها یا تصویربرداری هایی نیاز است؟

اگر دوبینی تک چشمی دارید احتمالاً غير از معاینه چشم به آزمایش دیگری نیاز نخواهید داشت اما اگر دوبینی دو چشمی دارید، ممکن است به آزمایش و تصویربرداری هم نیاز داشته باشید، از جمله:

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)
• آزمایش خون

این تست ها تصویر کاملی از چشم ها و ناحیه اطراف آن ها را ثبت کرده به پزشك کمک می کند تا مشکلات احتمالی استخوان، مغز یا ستون فقرات را شناسایی کند.

دوبینی چگونه درمان می شود؟

نحوه درمان دوبینی بستگی به علت آن دارد پس با پزشك خود در مورد علت دوبینی و اقداماتی که برای اصلاح آن باید انجام شود صحبت کنید.

چگونه می توانم علائم دوبینی را مدیریت کنم؟

دستورالعمل های پزشك را با دقت دنبال کنید و از یاد نبرید برخی درمان های دوبینی شامل پوشاندن یک چشم برای مدتی یا استفاده از لنز تماسی خاص است.

چقدر بعد از درمان احساس بهتری دارم؟

پاسخ این پرسش بستگی به آن دارد که چه چیزی باعث دوبینی شما شده است. برخی از موارد دوبینی خود به خود از بین می روند در حالی که برخی دیگر پس از ویزیت و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک بهبود می یابند.

یادتان باشد اگر به جراحی (مثل برداشتن آب مروارید) برای اصلاح مشکلات چشم خود نیاز دارید، ممکن است درمان چند هفته طول بکشد تا احساس بهتری داشته باشید.

چگونه می توانم از دوبینی جلوگیری کنم؟

هیچ روشی برای جلوگیری از دوبینی وجود ندارد اما مراقبت خوب از چشم ها و مراجعه منظم به چشم پزشک بهترین راه برای تشخیص مشکلات، قبل از ایجاد درد یا علائم دیگر است. برای حفظ سلامت چشم هم موارد زیر را رعايت كنيد:

• سیگار نکشيد.
• هنگام تماشای صفحه نمایش های الکترونیکی به چشمان خود استراحت دهید.
• در طول کار، ورزش یا سایر فعالیت ها از عینک یا عینک محافظ مناسب استفاده کنید.
• هر یک تا دو سال یک بار (یا هر چند وقت یک بار که پزشك تان توصیه می کند) معاینه چشم انجام دهيد.

اگر دوبینی دارم چه انتظاری باید داشته باشم؟

اگر دید دوگانه دارید، باید انتظار یک مشکل کوتاه مدت را داشته باشید.

دوبینی چقدر طول می کشد؟

بیشتر موارد دوبینی موقتی هستند؛ به سخن دیگر دوبینی ممکن است خود به خود از بین برود. اگر بیش از یک بار دوبینی را تجربه کردید یا اگر دوبيني شما مي آيد و می رود، ممکن است دچار دوبینی گذرا (یا متناوب) شده باشید. در چنین حالتی حتی اگر دوبینی شما به خودی خود برطرف شود باید به چشم پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی می توانم به محل کار یا مدرسه برگردم؟

در زمانی که دوبینی دارید ممکن است لازم باشد به محل کار یا مدرسه نروید؛ اگر این مشکل، بینایی شما را مختل کرده است نباید رانندگی کنید یا کارهایی را انجام دهید که می تواند به خودتان یا دیگران آسیب برساند.

چشم انداز دوبینی چیست؟

چشم انداز دوبینی بسیار مثبت است؛ این بيماري بر اکثر افراد تاثیر طولانی مدتی ندارد. بسته به اینکه چه چیزی باعث دوبینی شما شده ممکن است لازم باشد برخی تغييرات را در برنامه روزانه خود اعمال کنید.

چگونه از خودم مراقبت کنم؟

هر گونه تغییر در سیستم بینایی خود را به چشم پزشك تان اطلاع دهید و اگر از عینک یا لنزهای تماسی استفاده می کنید، معاینه های دوره ای و منظم را جدی بگیرید.

چه زمانی باید به پزشك خود مراجعه کنم؟

به محض مشاهده هرگونه تغییر در بینایی خود به چشم پزشک تان مراجعه کنید و منتظر بدتر شدن علائم نباشید.

چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟

اگر با نوعی از دوبینی مواجه شدید که در عرض چند ساعت از بین نمی رود یا علائم دیگری مانند درد، سرگیجه، ضعف، مشكل در تکلم یا گیجی دارید باید به اورژانس مراجعه کنید. یادتان باشد دوبینی می تواند اولین علامت یک مشکل جدی مانند سکته مغزي هم باشد؛ پس آن را نادیده نگیرید.