زونای چشمی چیست و چگونه درمان می شود ؟

زونای چشمی چیست ؟

HERPES ZOSTER معمولا به زونا مشهور است و بوسیله همان ویروس آبله مرغان ایجاد می شود.

بعد از ابتلا به آبله مرغان در کودکی، ویروس به صورت غیرفعال در بدن شما باقی می ماند. اگر سیستم ایمنی بدن شما با مشکل مواجه شود ویروس می تواند دوباره فعال شود. این اتفاق به دلیل روند پیری طبیعی یا چند عامل دیگر از جمله موارد زیر رخ می دهد:

بیماری هایی مثل HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی)
خستگی
استرس فیزیکی یا عاطفی
تغذیه بد
شیمی درمانی یا پرتو درمانی
داروهای دیگر

نشانه های زونا چیست؟

ویروس زونا در بافت های عصبی بدن زندگی می کند. وقتی که ویروس مجددا فعال می شود، اولین نشانه های آن شامل درد، خارش و سوزش پوست است که با قرمزی، بی حسی و گسترش راش های پوستی دنبال می شود. راش به تاول های آبدار کوچکی به نام وزیکول تبدیل می شود که بعدا باز می شوند و زخم های پوسته پوسته ایجاد می کنند. بیرون ریزی زونا معمولا به مدت چند هفته ادامه پیدا می کند اما در موارد جدی راش می تواند جوشگاه زخم دایمی، درد، بی حسی یا از بین رفتن رنگ پوست را به همراه داشته باشد. اگر عصب های چشم به زونا آلوده شوند نشانه های آن ممکن است در چشم ها نیز دیده شوند.

زونا چه اثری بر چشم می گذارد؟

ویروس زونا باعث مشکلات چشمی متعددی از جمله موارد زیر می شود:

وقوع راش در پلک های بالایی و پایینی
قرمزی، سوزش و ترشحات ملتحمه (غشای نازک و فیلم مانندی که درون پلک ها و بخش سفید چشم را می پوشاند) که به چشم صورتی یا ورم ملتحمه مشهور است
خشکی چشم
افزایش خطر عفونت باکتریایی چشم
دید تار یا حساسیت به نور
التهاب، قرمزی، تورم و درد درون چشم یا التهاب عنبیه
التهاب عصب بینایی (التهاب عصب بینایی پشت چشم)
پارگی سطح قرنیه

عوارض جدی تر شامل آب سیاه، تشکیل آب مروارید، دوبینی و باقی ماندن جوشگاه زخم بر روی پلک ها و قرنیه (پنجره شفاف جلوی چشم) می شود.

زونا چشمی چگونه درمان می شود؟

درمان راش، التهاب، سوزش و درد می تواند به صورت زیر انجام شود:

کمپرس سرد
داروی ضد التهاب
داروی ضد ویروس
قطره های چشمی آنتی بیوتیک
قطره های چشمی روان کننده
داروی ضد درد

عوارض جدی تر زونا (جوشگاه زخم قرنیه، آب سیاه، آب مروارید، دو بینی، جوشگاه زخم روی پلک ها) نیاز به درمان های گسترده تر توسط چشم پزشک دارند. جراحی و مراقبت بلند مدت از این مشکلات ممکن است ضروری باشد.

آیا زونا مسری است؟

زونا خیلی کمتر از آبله مرغان مسری است اما کسی که به زونا مبتلا شده است باید از مواجهه با کسانی که به سادگی آلوده می شوند از جمله نوزادان، زنان باردار و افراد دارای سیستم ایمنی تضعیف شده خودداری کند. این بیماری تنها به کسانی منتقل می شود که مبتلا به آبله مرغان نشده اند. افرادی که به تازگی آلوده شده اند بعدا مبتلا به آبله مرغان خواهند شد و نه زونا.

عفونت های زونا به احتمال زیاد بازخواهند گشت این اتفاق به طور خاص در افرادی که سیستم ایمنی آنها تضعیف شده است، رخ می دهد. درمان فوری عفونت ها برای کاهش خطر عوارض جدی که بینایی را تهدید می کند، اهمیت دارد.

آیا زونا از طریق هوا منتقل می‌شود؟

ویروس زونا از طریق هوا انتقال پیدا نمی‌کند. این ویروس که همان عامل آبله‌مرغان است، تنها از طریق تماس مستقیم با مایعات موجود در تاول‌های فرد مبتلا قابل انتقال است. اگر کسی با این ترشحات تماس داشته باشد، ممکن است به آبله‌مرغان مبتلا شود، اما ابتلا به زونا در این شرایط رخ نمی‌دهد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به زونا قرار دارند؟

زونا معمولاً در افرادی رخ می‌دهد که پیش‌تر به آبله‌مرغان مبتلا شده‌اند، به‌خصوص کسانی که سن بالای ۵۰ سال دارند یا سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده است.

عوامل موثر در افزایش خطر زونا:

سابقه ابتلا به آبله‌مرغان: هر فردی که قبلاً به آبله‌مرغان مبتلا شده باشد، ویروس واریسلا زوستر در بدنش به صورت نهفته باقی می‌ماند و در شرایط خاص می‌تواند مجدداً فعال شود و زونا ایجاد کند.

بالا رفتن سن: خطر بروز زونا با گذر زمان افزایش می‌یابد و این بیماری بیشتر در سنین بالای ۵۰ سال شایع است.

ضعف سیستم ایمنی: افرادی که دچار اختلالات سیستم ایمنی هستند، مانند بیماران مبتلا به HIV/AIDS، سرطان یا کسانی که تحت درمان‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی (مثل شیمی‌درمانی) قرار دارند، بیش‌تر مستعد ابتلا به زونا هستند.

سایر عوامل تأثیرگذار: استرس شدید، ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن و مصرف داروهای خاص نیز می‌توانند خطر فعال شدن ویروس زونا را افزایش دهند.

در مجموع، زونا یک عفونت ویروسی است که در نتیجه بازفعال شدن ویروس واریسلا زوستر، همان عامل آبله‌مرغان، در بدن فرد رخ می‌دهد و می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند.

عوارض زونای چشمی

زونای چشمی می‌تواند پیامدهای پیچیده و گاهاً تهدیدکننده‌ای برای سلامت بینایی داشته باشد. این بیماری ممکن است باعث آسیب‌های متعددی به بخش‌های مختلف چشم شود که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:

زخم‌های قرنیه:در اثر زونای چشمی، ممکن است زخم‌های عمیق و دردناکی روی قرنیه شکل بگیرد که به شدت دید را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است موجب کاهش قابل توجه بینایی شود.

التهاب عنبیه (یووئیت): این التهاب، سبب درد شدید چشم، قرمزی و حساسیت بیش از حد به نور می‌شود که نیازمند درمان فوری است.

آسیب عصب بینایی: در برخی بیماران، زونا ممکن است به عصب بینایی آسیب برساند و باعث کاهش دائمی یا مشکلات شدید بینایی گردد.

افزایش ریسک گلوکوم (آب سیاه): افرادی که به زونای چشمی مبتلا هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا به بیماری گلوکوم دارند که می‌تواند فشار داخل چشم را بالا ببرد و به بینایی آسیب برساند.

تشکیل آب مروارید: فعال شدن ویروس زونا در چشم می‌تواند روند ایجاد آب مروارید را تسریع کند و مشکلات بینایی بیشتری ایجاد نماید.

دوبینی: برخی بیماران پس از ابتلا به زونای چشمی دچار دیدن تصاویر دوگانه یا چندگانه می‌شوند که کیفیت زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

تشکیل اسکار (جای زخم): آسیب‌های ناشی از زونا ممکن است باعث بروز جای زخم دائمی روی پلک‌ها یا قرنیه شود که علاوه بر اثرات ظاهری، روی بینایی نیز اثرگذار است.

افزایش حساسیت به نور: این عارضه باعث می‌شود چشم نسبت به نور محیط واکنش بیش از حد نشان دهد و بیمار دچار ناراحتی و درد شود.

درد شدید و ضربان‌دار: دردی تیز و مداوم در ناحیه چشم، از علائم برجسته و هشداردهنده زونای چشمی است که نیازمند رسیدگی پزشکی است.

کاهش وضوح دید و تاری دید: زونای چشمی می‌تواند باعث کاهش تدریجی یا ناگهانی کیفیت دید و تاری در میدان بینایی شود.

در کل، زونای چشمی یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود که در صورت مشاهده هر یک از این علائم، باید هر چه سریع‌تر تحت نظر چشم‌پزشک قرار گرفت تا از عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.

روش های جلوگیری از زونای چشمی

برای جلوگیری از بروز زونای چشمی، مهم‌ترین و مؤثرترین راهکار، واکسیناسیون علیه ویروس واریسلا زوستر (عامل زونا و آبله‌مرغان) است. علاوه بر واکسن، رعایت نکات بهداشتی و تقویت سیستم ایمنی نقش بسیار مهمی در کاهش خطر ابتلا دارد.

واکسیناسیون

واکسیناسیون آبله‌مرغان (واریواکس): این واکسن برای کودکانی که سابقه ابتلا به آبله‌مرغان ندارند و همچنین بزرگسالان توصیه می‌شود و می‌تواند شدت بیماری و عوارض آن را به شکل چشمگیری کاهش دهد.
واکسن زوستر (شینگریکس): مخصوص افراد بالای ۵۰ سال و کسانی که در معرض خطر ابتلا به زونا هستند، این واکسن باعث کاهش قابل توجه احتمال بروز بیماری و شدت آن می‌شود.

رعایت اصول بهداشتی

شستشوی مداوم و دقیق دست‌ها، به خصوص بعد از تماس با ضایعات پوستی افراد مبتلا، از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه است.
از لمس یا خاراندن ضایعات زونا به شدت خودداری کنید تا از انتقال ویروس جلوگیری شود.
ضایعات پوستی را با بانداژ یا پوشش استریل بپوشانید تا احتمال انتشار ویروس کاهش یابد.

پرهیز از تماس با افراد مبتلا

بهتر است تا حد امکان از نزدیک شدن به افراد مبتلا به زونا یا کسانی که ضایعات فعال دارند، خودداری کنید، به خصوص اگر قبلاً به آبله‌مرغان مبتلا نشده‌اید.

تقویت سیستم ایمنی بدن

رعایت یک رژیم غذایی متعادل و سالم و همچنین استراحت کافی، پایه‌های تقویت سیستم ایمنی را تشکیل می‌دهند.
مدیریت استرس از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا استرس مزمن می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را ضعیف کند.
در صورت لزوم و با مشورت پزشک، می‌توانید از مکمل‌های تقویتی جهت افزایش مقاومت بدن استفاده کنید.

مراقبت‌های اختصاصی چشم

در صورت مشاهده هر گونه علائم مشکوک زونا در اطراف چشم، فوراً به چشم‌پزشک مراجعه کنید.
از مالش و فشار دادن چشم‌ها جداً خودداری کنید.
از تابش مستقیم نور خورشید دوری کنید و در صورت نیاز حتماً از عینک آفتابی استاندارد بهره ببرید.
داروها و توصیه‌های تجویز شده توسط پزشک را به دقت و به موقع مصرف نمایید تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

با رعایت این نکات ساده اما کلیدی، می‌توان تا حد زیادی از بروز زونای چشمی جلوگیری کرد و سلامت بینایی را حفظ نمود.