عمل جراحی انسداد مجرای اشکی به روش اندوسکوپیک
انتشار: 1404/07/20
بروزرسانی: 1404/07/22
جراحی اندوسکوپی مجرای اشکی یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمان انسداد مجرای اشکی است که با استفاده از تجهیزات دقیق اندوسکوپی، مسیر تخلیه اشک را باز می‌کند و به بهبود سریع‌تر و بدون ایجاد برش‌های خارجی کمک می‌کند. این روش به ویژه برای افرادی که دچار اشک‌ریزش مزمن، عفونت‌های مکرر چشم یا انسداد مادرزادی یا اکتسابی مجرای اشکی هستند، کاربرد دارد. استفاده از تکنیک اندوسکوپی باعث کاهش دوره نقاهت، کاهش ریسک عفونت و بهبود دقیق‌تر عملکرد مجرای اشکی می‌شود.
در این مقاله با ما در کلینیک نور مطهری همراه باشید تا شما را با مراحل جراحی اندوسکوپی مجرای اشکی، مزایا، مراقبت‌های قبل و بعد از عمل و نکات تخصصی این روش درمانی آشنا کنیم و پاسخ تمامی سوالات رایج در این زمینه را ارائه دهیم.
علت انسداد مجرای اشک
انسداد مجرای اشک زمانی رخ می‌دهد که مسیر طبیعی تخلیه اشک از چشم به بینی مسدود شود. این انسداد می‌تواند ناشی از عوامل مادرزادی، التهابی یا آسیب‌های محیطی باشد. در برخی موارد، عفونت‌های مکرر چشم یا بینی باعث ایجاد التهاب و تورم در مجرای اشکی می‌شوند که به مرور باعث انسداد می‌شود. همچنین، برخی تغییرات ناشی از افزایش سن، مانند سفت شدن بافت‌های اطراف مجرای اشکی، می‌توانند روند طبیعی تخلیه اشک را مختل کنند. برخی از بیماران ممکن است به دلیل تومورها، ضربه یا جراحی‌های قبلی صورت و بینی دچار انسداد شوند.
نشانه‌های رایج انسداد مجرای اشک
شایع‌ترین نشانه انسداد مجرای اشک، اشک‌ریزش مزمن چشم‌ها است که حتی در شرایط غیر تحریک‌کننده نیز ادامه دارد. بیمار ممکن است احساس ترشح غلیظ یا چرکی در گوشه داخلی چشم داشته باشد که نشان‌دهنده التهاب ثانویه است. در برخی موارد، چشم دچار قرمزی و تورم ملتحمه می‌شود و بیماران ممکن است متوجه بوی نامطبوع یا احساس چسبندگی پلک‌ها در هنگام صبح شوند. این علائم معمولاً تدریجی ظاهر می‌شوند و می‌توانند با حساسیت به نور یا سوزش خفیف همراه باشند.
علل شایع انسداد مجرای اشک در بزرگسالان و کودکان
در بزرگسالان، شایع‌ترین علت انسداد مجرای اشک تغییرات ناشی از سن و سفت شدن بافت‌های مجرا است. همچنین، عفونت‌های مزمن بینی، التهاب سینوس‌ها و جراحی‌های قبلی چشم یا بینی می‌توانند به انسداد منجر شوند. در کودکان، انسداد اغلب مادرزادی است و معمولاً به دلیل عدم باز شدن کامل کانال‌های اشکی هنگام تولد ایجاد می‌شود. در برخی موارد، عفونت‌های چشمی یا آسیب‌های فیزیکی به مجرا می‌تواند باعث انسداد اکتسابی در کودکان شود.
علائم اولیه انسداد مجرای اشک که نباید نادیده گرفته شود
اولین علامت هشداردهنده انسداد مجرای اشک، ترشح مداوم اشک بدون دلیل واضح است. در این مرحله، چشم ممکن است فقط کمی قرمز یا حساس به نور باشد و بیمار به اشتباه آن را ناشی از خستگی یا خشکی چشم بداند. همچنین، احساس سنگینی یا فشار در گوشه داخلی چشم و تجمع ترشحات غلیظ صبحگاهی از دیگر نشانه‌های اولیه است. توجه به این علائم و مراجعه به پزشک در مراحل ابتدایی می‌تواند از پیشرفت التهاب و ایجاد عفونت‌های مزمن جلوگیری کند.
جراحی اندوسکوپی مجرای اشک چیست و چگونه انجام می‌شود
جراحی اندوسکوپی مجرای اشک یک روش کم‌تهاجمی برای درمان انسداد مجرای اشک است که به کمک دوربین‌های کوچک اندوسکوپی انجام می‌شود. در این روش، به جای ایجاد برش خارجی روی پوست، جراح از مسیر داخلی بینی وارد می‌شود و با دید مستقیم، مسیر مسدود شده مجرای اشک را باز می‌کند. این تکنیک باعث می‌شود که عمل با دقت بالا و کمترین آسیب به بافت‌های اطراف انجام شود. جراحی معمولاً تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی سبک انجام می‌شود و نیاز به بستری طولانی ندارد. استفاده از اندوسکوپ اجازه می‌دهد که انسداد دقیقاً مشخص شده و اصلاح شود و احتمال عود بیماری کاهش یابد.
مراحل دقیق جراحی اندوسکوپی مجرای اشک
مراحل جراحی اندوسکوپی مجرای اشک شامل مراحل زیر است:
آماده‌سازی بیمار: انجام ارزیابی‌های اولیه شامل معاینه چشم و بینی، تصویربرداری در صورت نیاز و بررسی سوابق پزشکی بیمار الزامی است.
بی‌حسی یا بیهوشی: اعمال بی‌حسی موضعی در مجرای اشکی و بینی یا بیهوشی خفیف برای راحتی بیمار.
ورود اندوسکوپ: جراح اندوسکوپ را از مسیر داخلی بینی وارد می‌کند تا انسداد مجرا را شناسایی کند.
باز کردن مجرا: با استفاده از ابزارهای دقیق جراحی، بخش مسدود شده مجرای اشکی باز می‌شود. در برخی موارد، لوله‌های سیلیکونی کوچک (استنت) در مجرا قرار می‌گیرد تا مسیر تخلیه باز بماند.
پایان عمل و کنترل: پس از اطمینان از باز بودن مسیر، اندوسکوپ خارج شده و مراقبت‌های اولیه پس از عمل به بیمار ارائه می‌شود.
مزایای جراحی اندوسکوپی مجرای اشک نسبت به روش‌های سنتی
جراحی اندوسکوپی نسبت به روش‌های سنتی مانند جراحی با برش خارجی چندین مزیت مهم دارد:
کم‌تهاجمی بودن: عدم نیاز به ایجاد برش روی پوست و کاهش جای زخم.
دقت بالاتر: دید مستقیم اندوسکوپی باعث شناسایی دقیق انسداد و درمان موثرتر می‌شود.
دوره نقاهت کوتاه‌تر: بیماران معمولاً بعد از چند روز می‌توانند فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرند.
کاهش ریسک عفونت و خونریزی: بدون برش خارجی، خطر عفونت و خونریزی به حداقل می‌رسد.
نتایج پایدارتر و کمتر بازگشتی: با باز کردن دقیق مسیر مجرا، احتمال بازگشت انسداد کمتر از روش‌های سنتی است.
عوارض احتمالی جراحی اندوسکوپی مجرای اشک
جراحی اندوسکوپی مجرای اشک معمولاً ایمن و کم‌تهاجمی است، اما مانند هر عمل جراحی، برخی عوارض احتمالی وجود دارد. شایع‌ترین عوارض شامل تورم و قرمزی موقت چشم و بینی، احساس ناراحتی یا فشار خفیف در ناحیه عمل و ترشح موقت اشک یا خلط چرکی در چند روز اول پس از جراحی است. در موارد نادر، عفونت، خونریزی بینی، آسیب به ساختارهای اطراف مجرای اشک یا جابجایی استنت ممکن است رخ دهد. توجه به مراقبت‌های بعد از عمل و پیگیری منظم با پزشک باعث کاهش ریسک این عوارض می‌شود.
نکات پیشگیری از عفونت و التهاب بعد از جراحی
مهم‌ترین راهکار برای جلوگیری از عفونت و التهاب پس از جراحی، رعایت دقیق مراقبت‌های بعد از عمل است. بیمار باید از تماس دست با چشم و بینی خودداری کند و در صورت تجویز، قطره‌های ضدعفونی‌کننده و آنتی‌بیوتیک‌های موضعی را طبق دستور پزشک استفاده کند. همچنین، پرهیز از فعالیت‌های سنگین، شنا یا استفاده از آرایش چشم تا بهبودی کامل اهمیت زیادی دارد. شستشوی ملایم بینی و حفظ بهداشت چشم نیز می‌تواند به کاهش التهاب و جلوگیری از تجمع ترشحات کمک کند. پیگیری منظم و گزارش هرگونه ترشح غیرطبیعی، درد شدید یا تورم غیرمعمول به پزشک از جمله اقدامات کلیدی برای پیشگیری از عوارض بعدی است.
استنت در جراحی مجرای اشک و اهمیت آن
استنت، لوله کوچک سیلیکونی است که در جراحی اندوسکوپی مجرای اشک در مسیر تخلیه قرار داده می‌شود تا مجرا باز و بدون انسداد باقی بماند. وجود استنت باعث می‌شود بافت‌های مجرا در طول دوره بهبودی به طور صحیح و طبیعی بازسازی شوند و از چسبندگی یا انسداد مجدد جلوگیری شود. مدت زمان قرارگیری استنت معمولاً چند هفته تا چند ماه است و پس از گذراندن دوره بهبودی، توسط پزشک خارج می‌شود. استفاده از استنت به ویژه در موارد انسداد طولانی یا شدید اهمیت زیادی دارد و درصد موفقیت جراحی را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد.
تفاوت جراحی اندوسکوپی و جراحی باز مجرای اشک
جراحی اندوسکوپی و جراحی باز دو روش درمانی برای انسداد مجرای اشک هستند که از نظر تکنیک، برش و نقاهت تفاوت‌های قابل توجهی دارند. در جراحی باز، جراح برای دسترسی به مجرای اشک یک برش خارجی روی پوست ایجاد می‌کند و انسداد را از طریق این برش اصلاح می‌کند. این روش ممکن است باعث جای زخم قابل مشاهده، دوره نقاهت طولانی‌تر و احتمال عفونت بالاتر شود.
در مقابل، جراحی اندوسکوپی مجرای اشک کاملاً کم‌تهاجمی است و از مسیر داخلی بینی انجام می‌شود. بدون نیاز به برش خارجی، جراح با کمک دوربین اندوسکوپی مسیر مسدود شده را باز می‌کند. این روش باعث دقت بالاتر، کاهش درد، کوتاه‌تر شدن دوره نقاهت و کاهش ریسک عفونت و جای زخم می‌شود. به همین دلیل، اندوسکوپی به عنوان روش ترجیحی در بیماران امروزی شناخته می‌شود.
نتایج و میزان موفقیت جراحی اندوسکوپی مجرای اشک
مطالعات بالینی نشان می‌دهند که میزان موفقیت جراحی اندوسکوپی مجرای اشک بین ۸۵ تا ۹۵ درصد است و بیشتر بیماران پس از عمل دچار بهبود کامل در تخلیه اشک و کاهش علائم اشک‌ریزش مزمن می‌شوند. نتایج موفقیت‌آمیز این جراحی به دلیل دید مستقیم جراح، امکان اصلاح دقیق انسداد و استفاده از استنت در صورت نیاز حاصل می‌شود. در مقایسه با روش‌های سنتی، درصد موفقیت به‌ویژه در بیماران با انسداد پیچیده یا انسداد ناشی از التهاب مزمن مشابه یا بالاتر و عوارض کمتری گزارش شده است.
چرا انجام جراحی اندوسکوپی مجرای اشک در کلینیک تخصصی توصیه می‌شود
انجام جراحی اندوسکوپی مجرای اشک در یک کلینیک تخصصی و مجهز اهمیت بالایی دارد، زیرا این روش نیازمند تجهیزات دقیق اندوسکوپی، تیم جراحی با تجربه و دانش کامل آناتومی چشم و بینی است. در کلینیک‌های تخصصی، تمام مراحل قبل، حین و بعد از عمل با دقت بالا انجام می‌شود و مراقبت‌های پس از جراحی به شکل استاندارد ارائه می‌شود، که باعث کاهش ریسک عوارض و افزایش میزان موفقیت جراحی می‌شود. همچنین، بیمار می‌تواند از مشاوره تخصصی، ارزیابی دقیق و پیگیری منظم پس از عمل بهره‌مند شود، موضوعی که در مراکز غیرتخصصی ممکن است کمتر رعایت شود.
نتیجه گیری
انسداد مجرای اشک یکی از مشکلات شایع چشم است که می‌تواند باعث اشک‌ریزش مزمن، التهاب و عفونت‌های مکرر شود. خوشبختانه، با پیشرفت روش‌های کم‌تهاجمی، جراحی اندوسکوپی مجرای اشک به عنوان یک راهکار مطمئن و مؤثر شناخته شده است. این روش با دید مستقیم، بدون برش خارجی و با کمترین درد و دوره نقاهت کوتاه، انسداد مجرا را باز می‌کند و درصد موفقیت بالایی دارد. استفاده از استنت‌های سیلیکونی، رعایت مراقبت‌های بعد از عمل و انتخاب یک کلینیک تخصصی و مجهز می‌تواند نتایج جراحی را به حداکثر برساند و احتمال بازگشت انسداد را به حداقل برساند.
در کلینیک نور مطهری، با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته و تیم متخصص، تمامی مراحل جراحی اندوسکوپی مجرای اشک با دقت بالا انجام می‌شود تا سلامت چشم و کیفیت زندگی بیماران تضمین شود.
سوالات متداول
1. آیا جراحی اندوسکوپی مجرای اشک دردناک است؟
خیر، این جراحی معمولاً با بی‌حسی موضعی یا بیهوشی سبک انجام می‌شود و بیمار درد زیادی را تجربه نمی‌کند. بعد از عمل ممکن است کمی ناراحتی خفیف یا فشار در ناحیه چشم و بینی احساس شود که طبیعی است.
2.چه مدت بعد از جراحی می‌توان به فعالیت‌های روزمره بازگشت؟
اکثر بیماران می‌توانند ظرف2 تا 3 روز فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرند، اما توصیه می‌شود از فعالیت‌های سنگین و ورزش‌های شدید تا بهبودی کامل مجرا خودداری شود.
3.آیا جای زخم روی صورت باقی می‌ماند؟
در جراحی اندوسکوپی، هیچ برش خارجی ایجاد نمی‌شود، بنابراین جای زخم و اثرات پوستی وجود ندارد.
4. استنت چه مدت در مجرا باقی می‌ماند و آیا دردناک است؟
استنت معمولاً چند هفته تا چند ماه در مجرا باقی می‌ماند تا مسیر باز بماند و بافت‌ها به درستی بهبود یابند. بیمار معمولاً در طول دوره احساس درد یا ناراحتی شدید ندارد و جابجایی استنت نادر است.
5.چرا انجام جراحی در کلینیک تخصصی توصیه می‌شود؟
کلینیک‌های تخصصی با تجهیزات پیشرفته و تیم متخصص، جراحی را با دقت بالاتر، مراقبت پس از عمل بهتر و ریسک کمتر عوارض انجام می‌دهند، که باعث افزایش درصد موفقیت و کاهش احتمال بازگشت انسداد می‌شود.
