ورود جسم خارجی به قرنیه و ملتحمه چشم

شایع ترین اجسام خارجی که وارد چشم می شوند عبارتند از ذرات ریز فلزی، چوبی یا گرد و غبار.

بعضی از شرایط مانند آب و هوای طوفانی، نجاری یا کارهای صنعتی، باغبانی یا بعضی از ورزش های خاص احتمال ورود جسم خارجی به چشم را افزایش می دهند. برای جلوگیری از ورود اجسام خارجی به چشم بهتر است در این شرایط از عینک های محافظ یا پوشش های چشمی استفاده کنید و از مالیدن چشم خود با دست یا دستکش خودداری کنید زیرا ممکن است قطعات کوچک فلز یا چوب به آنها چسبیده باشد.

توجه: اگر احساس کردید که یک جسم خارجی وارد چشم شما شده است، به هیچ عنوان از قطره های بی حس کننده استفاده نکنید و در اولین فرصت به چشم پزشک مراجعه کنید. اگر جسم خارجی قرنیه و ملتحمه به موقع خارج نشود، می تواند عوارضی مانند دردهای طولانی، عفونت یا نکروز (از بین رفتن) بافت های داخل چشمی را ایجاد کند.

علائم ورود جسم خارجی در قرنیه و ملتحمه کدامند؟

درد و تحریک چشم که ممکن است خفیف، متوسط یا شدید بوده و با حرکت چشم یا پلک ها بیشتر شود.
احساس جسم خارجی و سنگ ریزه در چشم
اشک ریزش
ممکن است بیمار از تاری دید یا نور گریزی نیز شکایت داشته باشد.

علت وجود جسم خارجی در چشم

در جریان فعالیت‌های روزانه، گاهی حوادث ناخواسته‌ای رخ می‌دهد که باعث ورود اجسام خارجی به سطح ملتحمه چشم می‌شود. این اجسام متنوع بوده و شایع‌ترین آن‌ها عبارتند از:

مژه‌های جدا شده
تکه‌های مخاط خشک شده
خاک اره
ذرات گرد و خاک
شن و ماسه
محصولات آرایشی
لنزهای تماسی
ذرات فلزی ریز
تکه‌های شکسته شیشه

معمولاً ذرات خاک و ماسه به وسیله باد یا سقوط زباله‌ها به چشم نفوذ می‌کنند، در حالی که مواد برنده و تیز مانند فلزات و شیشه‌ها معمولاً ناشی از حوادثی مانند انفجار یا برخورد با ابزارهایی همچون چکش، مته یا دستگاه‌های چمن‌زنی وارد چشم می‌شوند. اجسام خارجی که با سرعت بالا به چشم برخورد می‌کنند، احتمال ایجاد آسیب جدی‌تر و وخیم‌تر را دارند.

عوارض وجود جسم خارجی در چشم چیست؟

ورود هرگونه جسم خارجی به چشم می‌تواند باعث بروز مشکلات و ناراحتی‌های متعددی شود که در صورت عدم مراقبت به موقع، پیامدهای جدی‌تری نیز ممکن است به دنبال داشته باشد. از جمله عوارض شایع این حالت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

درد و اذیت مداوم: احساس جسمی ناخواسته در چشم، خصوصاً هنگام پلک زدن، معمولاً با درد و ناراحتی شدید همراه است که تمرکز فرد را مختل می‌کند.
قرمزی و التهاب: برخورد جسم خارجی به سطح چشم باعث تحریک بافت‌های حساس آن شده و قرمزی چشم را به دنبال دارد.
اشک‌ریزی بیش از حد: به منظور خارج کردن جسم مزاحم و کاهش سوزش، چشم به طور طبیعی اشک بیشتری تولید می‌کند که این حالت ممکن است ادامه‌دار باشد.
کاهش وضوح دید: اگر جسم خارجی به قرنیه آسیب بزند یا خراشی ایجاد کند، دید فرد ممکن است تار و مبهم شود.
حساسیت نسبت به نور: التهاب و آسیب‌های قرنیه ممکن است حساسیت چشم به نور را افزایش دهد، حالتی که با نام فتوفوبیا شناخته می‌شود.
عفونت‌های چشمی: خراش‌های سطح چشم می‌توانند محل ورود میکروب‌ها مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها شوند و موجب عفونت شوند که در صورت عدم درمان به موقع خطرناک است.
خطر از دست دادن بینایی: در موارد شدید و حاد، عفونت‌های مزمن یا آسیب‌های جدی به ساختارهای حیاتی چشم می‌توانند منجر به کاهش یا حتی از دست دادن کامل قدرت بینایی شوند.

تشخیص جسم خارجی قرنیه چگونه انجام می شود؟

معاینه چشم به وسیله Slit-Lamp. اگر جسم خارجی که وارد چشم شما شده فلزی باشد، معمولاً چشم پزشک می تواند یک حلقه زنگ زدگی را در اطراف محل ورود جسم خارجی به چشم مشاهده کند.
استفاده از نوارهای فلئورسئین. زمانی که به چشم در زیر اشعه ماورای بنفش نگاه می شود این مواد می توانند سوراخ شدگی قرنیه که با خروج مایع زلالیه همراه است را نشان دهند. در صورت مثبت بودن این تست که Seidel Sign نامیده می شود، احتمال سوراخ شدگی کره چشم وجود دارد و سریعاً بیمار باید به مرکزی که دارای چشم پزشک مجرب و یا متخصص شبکیه است ارجاع داده شود.
اندازه گیری شدت بینائی Visual Acuity
اگر جسم خارجی بسیار کوچک باشد و به روش های فوق مشاهده نشود، انجام CT به تنهایی یا همراه با اولتراسونوگرافی ضروری است.

درمان جسم خارجی قرنیه چگونه انجام می گیرد؟

استفاده از قطره های بی حسی موضعی
برداشتن جسم خارجی باید توسط چشم پزشک و زیر Slit Lamp انجام گیرد و این کار معمولاً با استفاده از یک سوزن سر نازک که ممکن است چشم پزشک تغییراتی در سر آن ایجاد کند انجام می گیرد.بهتر است حتی الامکان برداشتن جسم خارجی توسط سواب های با نوک کتانی انجام نشود زیرا آنها سطح بیشتری از قرنیه را خراش می دهد.
پماد آنتی بیوتیک و پانسمان فشاری. پانسمان کردن چشم توسط بعضی از چشم پزشک ها صورت می گیرد زیرا با کم کردن حرکت پلک ها امکان صدمه بیشتر به قرنیه کمتر شده و درد بیمار کاهش می یابد.
بیمار باید هر روز تا بهبود کامل محل ورود جسم خارجی به دلیل وجود احتمال عفونت معاینه شود.
از قطره های بی حسی برای درمان درد بیماران برای مصرف روزانه نباید استفاده کرد زیرا می توانند باعث تاخیر در بهبودی و حتی اسکار دائمی قرنیه شده و در صورت وقوع آسیب های بیشتر به چشم مانع از بروز علائم مربوط به آن شوند.
استفاده از قطره های کورتون ممنوع است زیرا می تواند باعث تاخیر در روند بهبودی شده و خطر عفونت را افزایش دهد.

تا زمان مراجعه به یک چشم پزشک لازم است از اقدامات زیر خودداری کنید:

از مالیدن چشم ها خودداری کنید و سعی کنید تا هنگام مراجعه به دکتر چشم پزشک چشمان خود را بسته نگاه دارید.
از لنز چشمی استفاده نکنید.
از پلک زدن زیاد خودداری کنید زیرا می تواند باعث تحریک بیشتر شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

وقتی جسم خارجی وارد چشم می‌شود، دانستن زمان مناسب برای مراجعه به پزشک اهمیت زیادی دارد. در اینجا مواردی که باید حتماً به چشم‌پزشک مراجعه کنید را آورده‌ام:

اگر پس از تلاش برای شست‌وشوی چشم با آب تمیز، جسم خارجی خارج نشد یا علائم ناراحتی همچنان ادامه داشت.
در صورت احساس درد شدید یا سوزش مداوم در چشم.
اگر دیدتان تار یا دچار اختلال شده باشد.
زمانی که قرمزی چشم بیش از چند ساعت باقی بماند یا تشدید شود.
اگر اشک‌ریزی شدید یا ترشح غیرطبیعی (مثل چرک) از چشم مشاهده کنید.
در صورت حساسیت شدید به نور و یا مشکل در باز کردن چشم.
اگر جسم خارجی ظاهراً در عمق چشم فرو رفته باشد یا جنس تیز و برنده داشته باشد (مثل فلز یا شیشه).
در صورت بروز علائم عفونت مانند ورم پلک‌ها، تب، یا درد رو به افزایش.

در این شرایط مراجعه سریع به پزشک متخصص چشم بهترین راهکار برای جلوگیری از آسیب‌های جدی و حفظ سلامت بینایی است.