بوتاکس پس از تزریق، جذب عضله میشود و در انتقال دهنده‌های عصبی که فرمان انقباض را به عضلات می‌رسانند مستقر میشود. در این محل بوتاکس از آزاد شدن یک واسطه شیمیایی به نام استیل کولین- که مسئول انقباض عضلانی است جلوگیری می‌کند. در نتیجه دستور انقباض به عضله نمی‌رسد و در حقیقت نوعی فلج عضلانی موقت ایجاد میشود که 3 تا 6 ماه طول می‌کشد. عدم انقباض عضلات زیر پوستی باعث محو شدن و از بین رفتن چین و چروک‌های پوست روی عضله میشود.
تزریق بوتاکس معمولاً در مطب یا درمانگاه به صورت سرپایی انجام میشود و نیاز به بستری ندارد. از آنجا که تزریق با سوزن‌های بسیار ظریف انجام میشود، دردناک نیست و نیازی به بی‌حسی ندارد. پس از ضد عفونی پوست صورت، پزشک با استفاده از سرنگ انسولین مقادیر کمی از بوتاکس را به بالای ابروها، پیشانی و اطراف چشم تزریق می‌کند. ممکن است در محل تزریق سوزش و قرمزی خفیف ایجاد شود که ظرف چند ساعت برطرف میشود. بهتر است پس از تزریق تا چند ساعت از دراز کشیدن خودداری کنید و از مالیدن محل تزریق نیز پرهیز کنید تا بوتاکس کاملاً جذب عضلات شود.
معمولاً از یکی دو روز پس از تزریق چین و چروک‌ها به تدریج محو می‌شوند و این اثر بین 3 تا 6 ماه به طول می‌انجامد. پس از این مدت اثر بوتاکس کم کم از بین می‌رود و چروک‌ها دو مرتبه ظاهر می‌شوند. در این زمان می‌توان در صورت تمایل تزریق را تکرار کرد.
از آنجا که بوتاکس عمدتاً جذب عضلات محل تزریق میشود و مقادیر بسیار ناچیزی از آن وارد گردش خون میشود، با دوزی که برای بازکردن چروک‌ها به کار می‌رود تقریباً هیچ عارضه سیستمیک مهمی ایجاد نمی‌کند. البته مثل هر تزریق دیگری ممکن است سوزش و قرمزی خفیفی در محل تزریق اتفاق بیفتد که پس از چند ساعت خود به خود برطرف میشود. به علاوه در برخی از افراد پس از تزریق بوتاکس سردرد یا تهوع خفیف یا نشانه‌هایی شبیه سرماخوردگی ایجاد میشود که معمولاً ظرف 2-3 روز بهبود می‌یابد.
عارضه جدی‌تری که گاهی در اثر تزریق بوتوکس اتفاق می‌افتد افتادگی پلک است. البته خوشبختانه این عارضه نسبتاً نادر است و در کمتر از 3% موارد اتفاق می‌افتد. افتادگی پلک معمولاً یک هفته پس از تزریق بروز می‌کند و پس از 2تا3 ماه به تدریج بهبود می‌یابد. خوشبختانه تمام عوارض بوتاکس گذرا هستند و حداکثر ظرف مدت 6 ماه خودبه خود برطرف می‌شوند.
* موارد منع استفاده و محدودیت‌ها:
گرچه هیچ عارضه خاصی در اثر عوارض مصرف بوتاکس در بارداری و شیردهی گزارش نشده است، اما توصیه میشود خانم ها در دوران بارداری و شیردهی از تزریق بوتاکس اجتناب کنند.
در صورتی که به بیماری خاصی مبتلا هستید یا داروی خاصی استفاده می‌کنید حتماً پیش از تزریق بوتاکس پزشک خود را در جریان قرار دهید. تزریق بوتاکس در افرادی که دچار بیماری‌های عصبی عضلانی هستند می‌تواند باعث ضعف عضلانی شدید شود. به علاوه مصرف برخی از داروها (مثلاً آنتی بیوتیک‌های خانواده جنتامایسین) ممکن است اثر بوتوکس را تشدید کند.
* درمان‌های جانشین بوتوکس:
همانطور که قبلاً ذکر شد تزریق بوتاکس عمدتاً بر روی چین و چروک‌هایی مؤثر است که ناشی از انقباض عضلات زیرپوستی است. اثر تزریق بوتاکس در افراد جوان و میانسال بارزتر است و در افراد مسن تأثیر کمتری دارد.
تزریق بوتاکس بر چروک‌های ظریف و سطحی که ناشی از تابش اشعه خورشید هستند تأثیر چندانی ندارد. برای پیشگیری از ایجاد این چروک‌ها استفاده منظم از کرم ضدآفتاب و برای از بین بردن آن‌ها لایه برداری (Peeling) سطحی پوست با استفاده از کرم‌های مخصوص یا روش‌های جراحی توصیه میشود.
در مواردی که افتادگی ابرو، پلک یا گونه باعث ایجاد سال‌خوردگی در فرد شده باشد تزریق بوتاکس معمولاً کمکی نمی‌کند و حتی ممکن است با تشدید افتادگی پلک و ابرو باعث بدتر شدن ظاهر فرد شود. در این موارد جراحی پلاستیک و ترمیمی ( شامل کشش پوست و بالا کشیدن ابرو و پلک) معمولاً نتایج بهتری دارد.
یکی دیگر از روش‌هایی که برای محو کردن چروک‌های صورت به‌کار می‌رود تزریق موادی مثل چربی، سیلیکون یا کلاژن به داخل پوست است که می‌تواند به تنهایی یا همراه با تزریق بوتاکس انجام شود.
به هر حال تزریق بوتاکس یک روش ساده، ارزان و کم خطر برای از بین بردن چروک‌های صورت است. پزشک می‌تواند شما را راهنمایی کند که آیا این روش برای شما مفید و مؤثر است یا خیر.
* کاربردهای دیگر بوتاکس:
گذشته از جراحی زیبایی، بوتاکس کاربردهای مهم دیگری نیز در پزشکی دارد که عبارتند از:
- درمان انحراف چشم
- درمان بلفارواسپاسم (بسته شدن غیر ارادی مکرر پلک‌ها)
- درمان انقباض‌های غیر ارادی در سر و گردن
- درمان سردردهای تنشی و میگرن
- درمان تعریق بیش از حد
* نکته مهم:
تزریق بوتاکس گرچه روشی ساده، بی‌خطر و کارآمد است اما به هر حال یک اقدام تهاجمی محسوب میشود که حتماً باید در شرایط مناسب دسترسی به کمک‌های اولیه و با رعایت اصول استریلیزاسیون انجام شود.
برای پیشگیری از هرگونه عارضه جدی، از تزریق بوتاکس در مکان‌هایی مثل آرایشگاه‌ها، سالن‌های ورزشی و مؤسسات زیبایی خودداری کنید و این اقدام را حتماً تحت نظر پزشک انجام دهید.